توضیح اول: اطلاعات پیش رو، حاصل مصاحبه انجام شده توسط دکتر یاسمن سیاری با افرادی است که این مسیر تحصیلی را طی کرده اند و ابتدا در پروفایل اینستاگرام با آدرس _lifearound_me آپلود شده است.
این مصاحبه تجربه سیاوش عزیز در المپیاد پزشکی سال نود و شش می باشد که توانست مدال طلا به ارمغان آورد. در این مصاحبه با جزئیات درباره المپیاد پزشکی و راه وارد شدن به این محیط صحبت شده.
خواهش می‌کنم اگر دانشجوی سال‌های اول پزشکی هستید این مصاحبه رو کامل بخونید شاید باعث تغییر مسیر تون شد.
چی شد در المپیاد شرکت کردم؟
حقیقتش اولش فقط دوست داشتم یه کاری پیش از درس خوندن برای مطالب درسی متداول انجام بدم. حس کردم که ممکنه در مسیر المپیاد چیز های زیادی یاد بگیرم. چون زمانی‌که من المپیاد رو شناختم ترم سوم بودم و اون زمان حق شرکت تا قبل‌از امتحان علوم پایه رو نداشتیم.
از همون ترم سه، هر سال که می‌گفتند موضوع المپیاد چی هست من می‌رفتم مطالبش رو می‌خوندم و بعد هم که علوم پایه رو رد کردم شروع کردم از دانشگاه پیگیر شدم که چطور می‌تونم المپیاد شرکت کنم و دانشگاه ما (مازندران) مطلقاً اطلاعی از المپیاد نداشتن و به نوعی خودم مجبور شدم از هرجایی که می‌شد اطلاعات کسب کنم.
من به چرایی و مکانیسم بیماری‌های خیلی علاقه داشتم از طرفی از مقاله خوندن و تحقیق هم لذت می‌بردم. این حیطه دقیقاً شبیه ساز یک تحقیق و شما رو در جایگاه یک محقق قرار میده از شما می‌خواد که مثل یک محقق فکر کنید.
راه من در ابتدا همان‌طور که گفتم خیلی سخت بود چون اطلاعات کافی از امتحان و شیوه برگزاری نبود اما الان خیلی‌خوب شده، تقریباً همه دانشگاه ها الان آگاه شدن و در سایت المپیاد سوالات دوره های قبل هست و همه می‌تونن با فرمت سوالات آشنا بشن.
این المپیاد دو مرحله ای هست یک مرحله سوالات تستی و مرحله دوم تشریحی.
اول مرحله تشریحی رو می‌گم چون مرحله تستی همون مرحله دوم فقط با این تفاوت که گزینه‌ها رو ارائه میدن و باید انتخاب کنین.
قسمت اول آزمون رسم نقشه مفهومی هست در این قسمت ابتدا یک سوال کانونی ارائه میدن و سه مقاله اصلی (original article ) می‌خوان که از مطالب قسمت نتایج (results) رو استخراج کنید و به صورت یک نقشه مفهومی (concept map) بکشید. یعنی مثلاً می‌گن آلودگی هوا چطور باعث سکته قلبی می‌شه در مقالات باید اون مکانیسم‌ها را استخراج کنید و به هم ربط بدید و به‌صورت یک نقشه ترسیم کنید.
قسمت دوم فرضیه هست یک پارادوکس علمی یا یک gap of knowledge را مطرح می‌کنند و از شما می‌خوان که برای این مسئله فرضیه‌ای رو ارائه بدین.
مثال: دیده شده افراد دیابتی که obese هستند طول عمر بیشتری نسبت به افراد مشابه با BMI طبیعی دارند. به‌نظر شما علتش چیه. از شما می‌خوان که نظرتون رو در قالب یک فرضیه علمی بیان کنید.
قسمت سوم آزمون فرضیه هست در این قسمت یک فرضیه رو مطرح می‌کنند و از شما می‌خوان که برای این فرضیه یک آزمایش طراحی کنین. می‌تونه آزمایش انسانی باشه، حیوانی باشه یا In vitro. بیشترین چیزی که مد نظرشون هست اینه که شما گروه های مورد مطالعه و متغیر ها رو براشون بنویسین.
قسمت چهارم هم تحلیل داده‌ها هست در این قسمت داده های یک آزمایشی که انجام شده رو مطرح می‌کنند و از شما می‌پرسند که تحلیلتون از این داده ها در اصل چیست، این همون سیکل تفکر علمی هست. یعنی اول ما یک مشاهده ای داریم.
(قسمت اول آزمون) بعد از مشاهده ما به سؤالات جدیدی می‌رسیم و به این سوالات با فرضیه پاسخ می‌دیم.
(قسمت دوم) ما برای فرضیات مون یه آزمایش طراحی می‌کنیم.
(قسمت سوم) بعدش داده‌های آزمایش هامون رو آنالیز و نتیجه‌گیری می‌کنیم.
(قسمت چهارم) این‌ها رو گفتم که بتونم بگم خودم چیا خوندم و چی کار کردم برای قسمت اول به نظرم باید سطح انگلیسی خوب باشه یعنی سرعت خوندن مقاله به حدی باشه که سه مقاله در یک ساعت و نیم خونده بشه. چون زمان کلی این قسمت چهار ساعت هست و برای رسم نقشه کلی زمان نیاز هست. نیازی به کلاس زبان نیست فقط باید برای اون موضوع حیطه مقالات مرتبط پیدا کنن و بخونن. چون ترمینولوژی علمی محدوده و بعد از خوندن ده مقاله حتی به‌سختی!
بعدش کامل راه می‌افتید فقط باید تمرین کنید من خودم برای خودم این قانون را گذاشته بودم که هفته‌ای هفت مثبت و منفی دو مقاله بخونم و در ۱-۲ ماه نزدیک به المپیاد روزی این تعداد مقاله می‌خوندم. توجه کنید که مقالات علوم پایه باشه بهتره چون بیشتر تو این مرحله مقالات پایه میدن. از همین مقالات می‌تونید نقشه مفهومی هم تمرین کنید.
یه کار دیگه، این‌که من از ترم یک سعی کردم کتب درسی رو به زبان انگلیسی مطالعه کنم حتی خلاصه هم می‌خواستم بخونم کتابایی مثل Blue print , BRS, Kaplan می‌خوندم. همه اینا اولش سخته ولی قول می‌دم با خوندن ده صفحه خیلی آسون بشه مهم اینه که ادامه بدید.
این قدر تمرین کنید که مقدمه و نتایج مقاله رو توی نیم ساعت بخونید این ایده‌آله.
برای بخش دوم امتحان معمولاً در قسمت بحث یا مقدمه مقالات سری خلأهای علمی، فرضیات و پارادوکس هایی مطرح می‌شه این همیشه نیست اما خیلی وقت ها پیدا می‌شه می‌تونید از این قسمت‌ها استفاده کنید و برای این موارد خودتون فرضیه بسازید.
برای بخش سوم من عنوان مقالات رو نگاه می‌کردم و بعد سعی می‌کردم خودم براساس عنوان (اگر عنوان حاوی اطلاعات کافی نبود بعضی وقت‌ها تو پاراگراف آخر مقدمه هم می‌تونید بفهمید فرضیه محقق چی بوده) یک آزمایش طراحی کنم و بعد کار خودم را با محقق مقایسه می‌کردم به‌نظر من کسی که می‌خواد شروع کنه اولویتش باید این باشه آزمون‌های دوره قبل رو حل کنه که سوالت دستش بیاد بعد شروع کنه مقالات جدید مربوط به موضوع سال رو بخونه. همیشه بهتره المپیاد گروهی باشه یعنی چند نفر باشن که نوشته‌های هم رو نقد کنن. نقشه مفهومی رو با هم مقایسه کنن، فرضیات رو با هم به اشتراک بذارن و… این کار خیلی سودمنده.
فواید مدال:
حقیقتش من این قسمت رو دوست ندارم چون به نظرم خود المپیاد با تقویت تفکر علمی خیلی باعث رشد و شکوفایی آدم می‌شه و هر سال با یک موضوع جدید کلی چیز جدید می‌شه یاد گرفت یعنی مسیر المپیاد اصل قضیه هست نه مدالش و باید از مسیر لذت برد.
اما خب فواید مادی: کسی که مدال می‌گیره می‌تونه عضو استعدادهای درخشان بشه البته باید شرایط دیگه اش رو هم داشته باشه. نفر اول تا سوم المپیاد (البته فکر می‌کنم الان کل مدال‌آوران رو شامل می‌شه) می‌تونند از جایزه تحصیلی استعدادهای درخشان استفاده کنند. که خودش شامل یک مبلغ ماهیانه اس برای یک‌سال (ماهی پونصد هزار تومن) و یکسری مزایای دیگه که سر جمع می‌شه حدود هفت میلیون. می‌تونید اطلاعات کامل رو از سایت بنیاد ملی نخبگان مطالعه بفرمایید.
همراه خود مدال چیزی حدود دو میلیون و پانصد هزار تومان برای مدال طلا میدن. مدال دارای امتیاز در سهمیه چهل امتیازی برای سهمیه مازاد استعداد های درخشان برای دستیاری و Phd هست (مخصوص دانشجویان پزشکی، دندان و دارو) دانشجویان لیسانس می‌تونن بدون آزمون وارد مقطع فوق لیسانس شوند.. دارای مزایایی هم در آزمون لیسانس به پزشکی هست. کسانی که مدال میارن می‌تونن هم‌زمان فوق لیسانس آموزش پزشکی هم بخونن البته فکر می‌کنم که MPH و MBA رو هم دارند اضافه می‌کنند.
برای آقایان هم یک مزیتی داره اینه که در آیین‌نامه سرباز متخصص (سرباز نخبه) مدال نمره زیادی داره و می‌تونن سربازی رو به‌صورت یک پروژه تحقیقاتی انجام بدن. معافیت از طرح و سربازی نداره اصلا.
راستی تو المپیاد هم کلی دوستای خوب پیدا کردم که خیلی مصاحبت باهاشون لذت‌بخش بود کلا فضای خیلی عجیبی داره و کسی که شرکت کنه دیگه نمی‌تونه شرکت نکنه. به‌جز المپیاد وزارت بهداشت، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی (ستاد فناوری‌های ریاست‌جمهوری) هم الان دو سال هست که المپیادی تحت عنوان المپیاد ملی علوم اعصاب بالینی و شناختی رو برگزار می‌کنه که تمام گفته ها برای اونم صدق می‌کنه یعنی کاملاً مشابه هست. من واقعاً علاقه دارم که همه المپیاد و خصوصا این حیطه رو بشناسن و از شرکت در اون لذت ببرن. مدالش مهم نیست اصلا خودش خیلی کیف میده. من خودم اصلا آدم رقابتی نیستم و اصلا از امتحان بدم میاد! هر وقت باید یه امتحانی رو بدم دچار استرس میشم. برای همین این برداشت نشه که آدمای رقابتی و کنکوری باید تو این المپیاد شرکت کنن برعکس باید از جواب دادن به سوالش دچار سندرم سروتونینی بشن. المپیاد یه بخش تیمی هم داره اگر به در راستای سوالات تون هست اونم توضیح بدم. دانشجوها باید برن EDC دانشگاهشون و برای المپیاد ثبت‌نام کنند. دانشگاه بر اساس تعداد شرکت‌کننده ممکنه امتحان غربالگری برگزار کنه تا تعداد محدود بشه چون هر دانشگاه یه سهمیه خاص برای شرکت در المپیاد داره از این تعداد که معرفی میشن در مرحله اول غربالگری کشوری شرکت می‌کنن. و اگر قبول بشن برای مرحله دوم که همان مرحله تشریحی هست هم زمان به‌صورت گروه های سه الی چهار نفره تقسیم میشن و یک موضوع اعلام می‌شه که در راستاش کار کنن. در مرحله گروهی باید برای موضوع تعیین‌شده که معمولاً موضوع جامعی هست یک پروپوزال نوشته بشه. با توجه به این‌که تعداد افراد انتخاب‌شده برای مرحله دوم المپیاد معمولاً حدود نود نفر هست پس یعنی سی گروه میشن. داورا پروپوزال رو می‌خونن و از بین سی گروه حداکثر ده گروه رو انتخاب می‌کنن.
این ده گروه باید پروپوزالشون رو با پاورپوینت برای داورها ارائه کنن و به سوالات داورها پاسخ بدن. در نهایت به گروه یک تا سه مدال میدن. کسی که در مرحله گروهی مدال بیاره به شرطی که هشتاد درصد نمره مدال انفرادی رو آورده باشه از مزایای مدال انفرادی می‌تونه استفاده کنه.